Instytut Konfucjusza w Krakowie to nie tylko najstarszy Instytut Konfucjusza w Polsce, ale i jedyny w kraju odznaczony tytułem Instytutu Konfucjusza Roku (w grudniu 2016r.) oraz Modelowego Instytutu Konfucjusza.
Pod nazwą Instytutów Konfucjusza kryje się idea promocji języka i kultury chińskiej. Celem tworzenia światowej sieci takich Instytutów jest przełamanie stereotypów o rzekomej niemożności nauczenia się języka chińskiego. Językiem mandaryńskim jako ojczystym posługuje się 1,4 miliarda ludzi na całym świecie, co czyni go najbardziej rozpowszechnionym językiem na świecie. Liczbę uczących się go cudzoziemców szacuje się na kilkadziesiąt milionów. Historia Instytutów Konfucjusza rozpoczęła się zupełnie niedawno. W czerwcu 2004 roku utworzono pilotażową instytucję w Taszkiencie, a w listopadzie w Seulu powstał pierwszy Instytut Konfucjusza. Od tej pory podobne instytucje zaczęły być tworzone przy wielu uczelniach, w różnych częściach świata, na przykład w Australii, Stanach Zjednoczonych, RPA, Kanadzie, Niemczech, Singapurze, Zimbabwe, Rwandzie. Pierwszy w Europie Instytut powstał w lutym 2005 roku w Sztokholmie. Instytut Konfucjusza w Krakowie został utworzony jako sto ósma instytucją tego typu na świecie, pierwsza w Polsce. W kolejnych latach powstały Instytuty Konfucjusza w Opolu, w Poznaniu, we Wrocławiu, w Gdańsku i w Warszawie. Obecnie na świecie działa ponad 500 Instytutów Konfucjusza.
Dlaczego pierwszy w Polsce Instytut Konfucjusza powstał właśnie w Krakowie? W tym centrum akademickim od wielu lat narastało zapotrzebowanie na miejsce, w którym można by pogłębiać wiedzę o Chinach. Częściowo rolę tę spełnia istniejący w Uniwersytecie Jagiellońskim od 2001 roku Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ (do października 2010 roku pod nazwą Katedra Bliskiego i Dalekiego Wschodu). Oferuje on między innymi lektorat języka chińskiego oraz kursy na temat historii, gospodarki i kultury Państwa Środka. Utworzony został przez wizjonera, prof. dr hab. Andrzeja Kapiszewskiego – i to właśnie on stał się inicjatorem utworzenia Instytutu Konfucjusza.
Pierwszym dyrektorem Instytutu Konfucjusza w Krakowie został dr Bogdan Zemanek. W okresie od marca do czerwca 2010 roku obowiązki dyrektora pełniła Adina Zemanek. W listopadzie 2010 roku funkcję dyrektora IK przejęła dr Joanna Wardęga. W okresie luty 2018 - luty 2019 dyrektorem IK była dr Małgorzata Osińska, od marca 2019 funkcję tę ponownie objął dr Bogdan Zemanek. Od lutego 2020 dyrektorem Instytutu Konfucjusza w Krakowie jest dr Rafał Kwieciński. Pierwszym wicedyrektorem ze strony chińskiej była dr Mao Yinhui, następnie pan Sun Zhongli i pan Han Xinzhong. Od 2020 roku funkcję tę pełni pani dr Yang Huiling z Pekińskiego Uniwersytetu Języków Obcych (Beiwai).
W lutym 2019 Instytut Konfucjusza przeniósł się do nowej siedziby przy ul. Oleandry 2a.
Umowa z Pekińskim Uniwersytetem Języków Obcych
Tego samego dnia, w którym utworzono Instytut Konfucjusza, zawarto także inną umowę. Rektor Pekińskiego Uniwersytetu Języków Obcych, prof. Hao Ping (obecnie Wiceminister Edukacji ChRL) i Rektor UJ, prof. dr hab. Karol Musioł, podpisali porozumienie o współpracy naukowej i promocji wymiany akademickiej między obiema uczelniami. Ich współdziałanie pomoże w realizacji założeń Instytutu Konfucjusza.
Pekiński Uniwersytet Języków Obcych (Beiwai) jest jedną z najważniejszych uczelni w Chinach. Naucza się w nim 35 różnych języków, co stanowi największą liczbę wśród wszystkich chińskich uczelni. Jest to jedyny uniwersytet w Chinach, który oferuje studia polonistyczne. Poza studiami językowymi, nauczane są także inne dyscypliny: handel międzynarodowy, finanse, księgowość, zarządzanie, prawo, dziennikarstwo i dyplomacja. Beiwai jest już partnerem dwudziestu Instytutów Konfucjusza - m.in. w Korei Południowej, Laosie, Malezji, Niemczech, Austrii, Czechach, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii czy na Hawajach.
Umowa między polską i chińską uczelnią przewiduje wymianę kadry dydaktycznej i naukowo-badawczej, wymianę studentów oraz wymianę materiałów dydaktycznych, publikacji i informacji naukowych. Przewiduje się realizację wspólnych projektów badawczych, organizację konferencji naukowych, a także wydawanie publikacji naukowych i podręczników dla studentów. Obydwie uczelnie będą także współpracowały w zakresie rozwoju w Pekinie studiów polskich, a zwłaszcza wiedzy o współczesnej Polsce i Unii Europejskiej, polskiej historii i kulturze oraz nauki języka polskiego.